Doğum Kontrolü Nedir?

Doğum kontrolü aile planlaması açısından oldukça önemli bir konudur. Genel amacı gebeliğin çeşitli yöntemlerle engellenmesini sağlamaktır. Korunma için her iki tarafında kullanabileceği metotlar vardır.

Doğum Kontrol Metotları Nelerdir?

Doğum kontrol yöntemleri yedi ana başlık altında toplanabilir ve kısırlaştırma yöntemi dışında tümü tekrar gebeliğe imkân sağlamaktadır. Bunlar Doğal yöntemler ile korunma, Bariyer yoluyla korunma, Doğum kontrol hapları ile korunma, Enjeksiyon yolu ile korunma, Deri altına yerleştirilen implantlar ile korunma, Rahim içine yerleştirilen spiraller yolu ile korunma (RİA), Cerrahi müdahale (Kısırlaştırma)yöntemi olarak sıralanabilir.

Doğum Kontrolünde Doğal Yöntemler İle Korunma Nasıl Olur?

Daha ziyade kadının rahim ağzı salgısı ve kontrolü, vücut ısısı kontrolü, regl dönemine göre tarih takibi, ilişkide erkeğin geri çekilmesi ve meninin vajina dışında kalması olarak sıralanabilir. Doğum kontrol yöntemi olduğuna inanılan ancak hiçbir etkisi olmayan halk arasında uygulanan bir diğer yol ise ilişki sonrası vajinanın yıkanarak spermlerden temizlenmesidir.

Doğum Kontrolünde Bariyer Yoluyla Korunma Nasıl Olur?

Bu yöntemde spermin çeşitli yollar ile rahme girişi engellenmeye çalışılır. Kadınlar için Diyafram, Erkekler için Kondom (Prezervatif) denilen kauçuktan yapılma ürünler mevcuttur. Diyafram kadınlar rahim girişini ötmek için kullanılır ve beraberinde uygulanan bir jel (sperminist) burada kalan spermin ölmesini sağlar. Kondom (Prezervatif) erkeğin cinsel organına takılan bir kılıftır ve yine spermin ölmesine yardımcı jel (sperminizt) içeriğinde mevcuttur, ayrıca cinsel yolla bulaşan birçok hastalığın önlenmesine yardımcı olur.

Doğum Kontrol Hapları İle Korunma Nasıl Olur?

Bu hormonel bir yöntemdir. İçeriği bakımında iki çeşit doğum kontrol hapı vardır ve her ikisi için de doktora danışılmalıdır. Birisi sadece Progesteron hormonu içerir ve yan etkileri çok daha azdır, etkisi %96’dır. Diğeri hem Progesteron hem de Ostrojen hormonu içerir ki farklı rahatsızlıklara karşı olumlu ve olumsuz özellikleri bulunmaktadır. Her iki hormonu da içeren bu hapların etkisi %99,9 olmasına karşılık mutlaka doktora danışılarak alınmalıdır. Kullanım şekilleri aynıdır, 21 güne karşılık bir kutuda 21 hap bulunmaktadır. Adet’in ilk günü ilk hap her gün aynı saate alınarak kutu bitimine kadar devam edilir ve 7 gün ara verilir, bu adet sürecini başlatır ve takriben yeni kutuya başlanır. Kullanıma ilk başlanıldığında etkisi daha düşük olmakla birlikte yanı sıra farklı bir yöntem daha kullanılması önerilir. Son yıllarda içinde 28 hap bulunan doğum kontrol hapları da çıkmıştır, bu haplarda ara verilmez, fakat adet olunur.

Doğum Kontrolünde Enjeksiyon Yolu İle Korunma Nasıl Olur?

Ayda bir estrogen + progesteron içeren veya 3 ayda bir yapılan Progesteron içeren ilacın iğne ile kas içine uygulanmasıdır. Koruyuculuğu %98’dir. Kişinin durumuna göre olumlu veya olumsuz yan etkileri olabileceği için mutlaka doktora danışılarak kullanılmalıdır.

Doğum Kontrolünde Deri Altına Yerleştirilen İmplantlar İle Korunma Nasıl Olur?

İçeriğin de yine Progesteron vardır ve çeşitli formlarda bulunabilir. Kolun iç kısmına basit bir cerrahi yöntemle yerleştirilir, 5 yıl süreyle hormon salgılayarak koruma sağlar. Oldukça etkili bir yöntemdir ancak kişinin durumuna göre yan etkiler gösterebilir bu yüzden mutlaka doktor kontrolünde kullanımına karar verilmelidir.

Doğum Kontrolünde Rahim İçine Yerleştirilen Spiraller Yolu İle Korunma (RİA ) Nasıl Olur

Dünyada kullanımı en yaygın yöntemlerden biri olup takılması ve çıkartılması oldukça basittir, regl döneminde uygulanır. Rahim içine yerleştirildikten sonra 10 yıl kadar kalabilir. Eğer düşerse kendiliğinden vajinadan atılır. Katkısız, bakırlı ve hormonlu olmak üzere üç çeşittir ve Türkiye’de genellikle bakır içerikli spiraller kullanılmaktadır. Emziren anneler için uygun olup, bulaşıcı hastalıkların engellenmesine herhangi bir olumlu etkisi yoktur.

Cerrahi müdahale (Kısırlaştırma)Yöntemi Nasıl Olur?

Genel olarak geri dönüşü oldukça düşük olan bir yöntemdir. Kadınlarda farklı birkaç yöntem uygulanabilir ve bunların bazılarında tekrar gebelik imkânsızdır. Kadınlarda ve erkeklerde tüplerin bağlanması ya da yakılması geri dönüşü olmayabilen yöntemler olmakla birlikte yeterince çocuk sahibi olan ve yaşı 30’u geçmiş kişilere önerilmektedir. Tüplerin bağlanması yönteminde daha sonra müdahale ile geri dönüş sağlanabilir ama garantili bir çözüm değildir. Bu yöntemlerde bireylerin 18 yaşını geçmiş olması ve evli çiftlerin eşlerinin rızası olması şarttır.

Doğum Kontrol Yöntemlerinin Yan Etkileri Nelerdir?

Birbirinden farklı yöntemler olduğu için genel bir yan etkiden bahsedilemez. Her yöntemin kendine özel yan etkileri vardır ve bu kişiden kişiye değişebilir. Kimi kişilerde özellikle hormon desteği olarak alınan ilaçlar mevcut olabilecek diğer hastalıklarda olumlu ya da olumsuz etki gösterebilir. Adet süresini ve yoğunluğunu azaltabilir. Rahim içi araçlarda zaman zaman ağrı ve kanama olabilir. Spiral ve İmplantlar adet düzensizliğine sebep olabilir. Bariyer yöntemi ile korunmada kullanılan malzemenin yırtılma ihtimali mümkündür. Bu yüzden hiçbir yöntem %100 koruma vaat edemez. Bariyer yöntemi dışında ki tüm yöntemlerin seçiminde mutlaka konun uzmanı bir doktora danışılmalıdır.

Doğum Kontrolünün Olumlu Etkileri Nelerdir?

Doğum kontrolü kontrollü ve sağlıklı nüfus artışı için oldukça önem teşkil etmektedir. Kontrolsüz nüfus artışı sosyal ve ekonomik anlamda ülkelerin olumsuz etkilenmesine neden olabilir. Ayrıca anne sağlığı için de yaş ya da sağlık durumuna göre bazı gebelikler risk yaratmaktadır. Örneğin Erken yaşlarda (18 öncesi) veya 35 yaş sonrası gerçekleşen gebeliklerde, gebelik sonrası en az 2 yıl ara vermeden oluşacak yeni bir gebelik büyük riskler taşıyabilir. Annede var olan farklı bir hastalık hamilelik ile daha riskli bir hal alabilir. Olumsuzluk yaratacak bu gibi durumların önlenmesi adına aile planlaması ve doğum kontrol yöntemleri oldukça önem arz eden konulardır.